Đối với mỗi đảng viên, việc đánh giá, kiểm điểm sao cho chất lượng, hiệu quả sẽ có tác dụng phát huy ưu điểm, nhận rõ khuyết điểm để có kế hoạch khắc phục, phấn đấu tốt hơn trong năm tới. Đối với tổ chức đảng, đánh giá được thực chất về chất lượng và kết quả xây dựng đội ngũ đảng viên sẽ tăng cường công tác quản lí, giáo dục, nâng cao chất lượng đảng viên ở đơn vị mình.

Trên thực tế, nhiều tổ chức đảng đã tổ chức hội nghị kiểm điểm, phân tích, đánh giá chất lượng đảng viên khá nghiêm túc, đúng theo quy trình. Đảng viên tham gia tự phê bình và phê bình thấy được thiếu sót, khuyết điểm của mình để sửa chữa; nội bộ ngày càng đoàn kết, gắn bó, đưa ra được nhiều giải pháp xây dựng chi bộ, tổ chức đảng trong sạch vững mạnh. Tuy nhiên, không ít tổ chức đảng xem nhẹ công tác này. Từ nhận thức chưa đúng, coi công tác đánh giá, phân loại đảng viên là thủ tục cuối năm, dẫn đến việc tổ chức sơ sài, kiểm điểm qua loa, hình thức và chạy theo thành tích. Vì vậy, có nơi tỷ lệ đảng viên hoàn thành tốt nhiệm vụ rất cao, nhưng thực tế chất lượng đảng viên không cao và tổ chức đảng không có chuyển biến tích cực. Công tác giáo dục, rèn luyện đảng viên từ việc kiểm điểm, tự phê bình và phê bình mang tính hình thức, những yếu kém, khuyết điểm của đảng viên không được vạch rõ nguyên nhân để từ đó đề ra giải pháp, kế hoạch khắc phục. Đây là một trong những nguyên nhân suy thoái tư tưởng, đạo đức, lối sống của không ít cán bộ, đảng viên, làm nảy sinh “căn bệnh” trù dập, hạ thấp uy tín đồng chí hoặc dĩ hoà vi quý, ngại va chạm, thui chột ý chí tiến thủ… Tổ chức đảng với những đảng viên như vậy sẽ không thể có “gốc rễ” lâu bền, không thể có uy tín với nhân dân.

Để làm tốt công tác đánh giá chất lượng đảng viên, cần làm tốt một số công việc sau:

Trước hết, các cấp uỷ đảng cần quán triệt sâu sắc ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác này, làm cho mọi cán bộ, đảng viên nhận thức đầy đủ, đúng đắn đối với việc nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng. Từ đó có ý thức trách nhiệm trong đánh giá, kiểm điểm, chân thành đóng góp để đồng chí mình tiến bộ, thiết thực góp phần xây dựng tổ chức đảng vững mạnh. Khắc phục đi đến xoá bỏ tình trạng sinh hoạt mang tính hình thức, kém tác dụng trong việc tự kiểm điểm, phân tích chất lượng đảng viên.

Cấp uỷ cần hướng dẫn cho đảng viên viết kiểm điểm theo đúng tinh thần, hướng dẫn của Trung ương, trong đó nêu lên đầy đủ những ưu, nhược điểm về tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức, năng lực chuyên môn, kết quả hoàn thành nhiệm vụ được giao, quan hệ quần chúng, ý thức kỷ luật… Đặc biệt với những đảng viên có dấu hiệu vi phạm, thoái hoá, biến chất, chi uỷ cần có gợi ý, nêu yêu cầu cụ thể. Cần yêu cầu không viết chung chung, năm nào cũng giống năm nào. Từng đảng viên phải tự đánh giá bản thân có tiến bộ gì so với năm trước, kết quả khắc phục những khuyết điểm đã được chỉ rõ đến đâu, nguyên nhân vì sao, kế hoạch phát huy ưu điểm và khắc phục hạn chế trong năm tới… 

Trước khi họp phân tích, đánh giá chất lượng đảng viên, chi ủy cần có đánh giá về chất lượng từng đảng viên với những ưu khuyết điểm rõ ràng, tạo sự thống nhất trong cấp ủy để người chủ trì chủ động trong điều hành và kết luận.

Người chủ trì, điều hành hội nghị - thường là bí thư chi bộ - phải có cái nhìn bao quát đồng thời thật cụ thể về chi bộ, từng đảng viên. Phải dân chủ khơi gợi cho đảng viên thẳng thắn, thành thật nêu rõ những ưu, khuyết điểm của mình và của đồng chí mình. Những ý kiến nhận xét, phê bình cần được định hướng trên tinh thần đồng chí, đồng nghiệp, xây dựng, không gay gắt, hạ thấp uy tín… dẫn đến căng thẳng. Mặt khác, cũng cần loại bỏ những góp ý xuê xoa, nịnh bợ cấp trên, cốt lấy lòng hoặc “anh góp cho tôi thế nào thì tôi cũng sẽ góp cho anh như thế”. Ý kiến góp ý xây dựng cần cho cán bộ lãnh đạo cũng như công chức, viên chức, không nên người thì góp ý thật nhiều, người thì cho qua chuyện, hoặc xếp nhóm 3-4 đồng chí có nhiệm vụ gần giống nhau để kiểm điểm, góp ý chung…

Đối với tổ chức đảng có đảng viên đang công tác thường xuyên giữ mối liên hệ với chi ủy, đảng ủy cơ sở và thực hiện nghĩa vụ công dân nơi cư trú, thì cần liên hệ trực tiếp với tổ chức đảng nơi đảng viên cư trú, không nên chỉ dựa vào bản nhận xét (có bản nhận xét chỉ độc một từ: Tốt) của cấp uỷ gửi lên.

Một công tác quan trọng nữa trong việc đánh giá và phân loại đảng viên là xét đề nghị khen thưởng. Việc bình xét cần theo đúng những tiêu chí, tiêu chuẩn mà tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị đã đề ra, căn cứ kết quả thực hiện nhiệm vụ được giao của từng đảng viên. Chỉ khen thưởng, biểu dương những người thực sự ưu tú, không nên vì theo tỷ lệ của cấp trên mà cố gắng gò ép chi bộ dẫn đến tâm lý đố kỵ, coi thường, không phục và mất ý chí phấn đấu cho những đảng viên ưu tú khác.

Một tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh phải được xây dựng từ những đảng viên tiền phong, gương mẫu, xứng đáng là “người lãnh đạo, người đầy tớ thật trung thành của nhân dân”. Phân tích, đánh giá chất lượng đảng viên cuối năm là một hình thức nhìn nhận về mỗi đảng viên sau một năm phấn đấu. Làm tốt nhiệm vụ này sẽ là tiền đề cho đảng viên tiếp tục phấn đấu, rèn luyện, phát huy năng lực, vững tin vào Đảng và làm cho tổ chức đảng ngày càng trong sạch, vững mạnh, có uy tín trong lòng nhân dân, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Trung ương 4 khoá XI: Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay.

Nguyễn Lê Anh Tuấn