1. Xu hướng, yêu cầu.
Trong 10 năm trở lại đây và trong những năm tới, báo chí nước ta sẽ tiếp tục có những bước phát triển nhanh chóng. Từ chỗ báo in truyền thống chiếm ưu thế tiến tới việc phải “san sẻ” bạn đọc cho báo chí điện tử và phát thanh-truyền hình. Trong xu thế phát triển, nhiều cơ quan báo chí từ chỗ chỉ có một ấn phẩm duy nhất đã cho ra đời nhiều ấn phẩm, thậm chí có cơ quan báo chí cùng lúc có cả báo in, báo điện tử và phát thanh-truyền hình. Thực tế cho thấy, việc có nhiều ấn phẩm và loại hình báo chí đã giúp cho cơ quan báo chí có sự phát triển mạnh mẽ và vững chắc, tạo điều kiện và hỗ trợ nhau cùng phát triển đồng thời tạo ra sự cạnh tranh gay gắt hơn.
Tạp chí Xây dựng Đảng từ chỗ chỉ có tạp chí in xuất bản hằng tháng (với số lượng khoảng 45 nghìn bản, sau tăng lên hơn 56 nghìn bản), đến năm 1998 đã có tạp chí điện tử. Tạp chí Xây dựng Đảng điện tử đã góp phần quan trọng cùng Tạp chí Xây dựng Đảng in thực hiện tốt chức năng tuyên truyền, hướng dẫn lý luận chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, những chủ trương, đường lối của Đảng về công tác tổ chức xây dựng đảng, nghiên cứu, tổng kết thực tiễn về công tác xây dựng đảng. Có thể khẳng định, ngay từ buổi đầu ra mắt cho tới nay, tính tư tưởng, tính định hướng của Tạp chí Xây dựng Đảng in và điện tử là rõ ràng.
Tạp chí Xây dựng Đảng in và điện tử với những chuyên mục thích hợp và có nét riêng đã trở thành kênh thông tin quan trọng cung cấp cho các cấp uỷ viên, bí thư chi bộ, cán bộ, công chức làm công tác đảng, đông đảo đảng viên, các tầng lớp bạn đọc những tài liệu phục vụ cho hoạt động của Đảng, nghiên cứu về Tư tưởng Hồ Chí Minh, những kinh nghiệm hết sức quý báu về công tác tổ chức, các khâu của công tác cán bộ, đảng viên, về kinh nghiệm xây dựng, củng cố các loại hình tổ chức cơ sở đảng trên toàn quốc, công tác bảo vệ chính trị nội bộ, giúp bạn đọc nhận thức sâu sắc hơn về những vấn đề xây dựng Đảng trong tình hình mới. Ngoài việc cung cấp thông tin định hướng và chính thống về xây dựng Đảng, Tạp chí có nhiều bài viết về những vấn đề còn đang tranh luận, những vấn đề nổi cộm, dư luận xã hội quan tâm, thu hút sự chú ý, hứng thú đối với đông đảo bạn đọc, thậm chí có một số bài viết về những ý kiến trái ngược nhau, nhưng điều đó lại thể hiện tính khách quan và mài sắc thêm tư duy lý luận, làm sáng tỏ chân lý. Bạn đọc đánh giá các ấn phẩm của Tạp chí Xây dựng Đảng thực sự là người bạn tin cậy, là cẩm nang, một nguồn tư liệu phong phú, một tài liệu quý, thiết thực, một diễn đàn bổ ích, hấp dẫn, Tạp chí Xây dựng Đảng điện tử cùng với Tạp chí Xây dựng Đảng in trở thành tài liệu không thể thiếu, nhà tư vấn đồng hành cùng bạn đọc trong công tác tổ chức xây dựng đảng. Điều đó khẳng định rõ tính định hướng và tính hấp dẫn của Tạp chí Xây dựng Đảng.
Tuy nhiên, so với yêu cầu nhiệm vụ tuyên truyền, hướng dẫn công tác tổ chức xây dựng đảng và so với yêu cầu của đông đảo bạn đọc trong tình hình mới, tính định hướng và tính hấp dẫn các ấn phẩm của Tạp chí Xây dựng Đảng cần có bước phát triển mới ở cung bậc cao hơn. Tạp chí Xây dựng Đảng in vẫn còn ít bài viết sắc sảo kết hợp nhuần nhuyễn giữa lý luận với thực tiễn, những bài viết đi sâu nghiên cứu những vấn đề “thời sự nóng bỏng” thực tiễn công tác tổ chức xây dựng đảng, những bài viết gợi mở những vấn đề trao đổi, tranh luận trên diễn đàn tạp chí. Tạp chí Xây dựng Đảng điện tử do chưa được đầu tư thoả đáng về người và thời gian, Toà soạn người ít, việc nhiều, chưa có người chuyên trách, chủ yếu làm kiêm nhiệm, nên tính chuyên nghiệp chưa cao. Dù đã được cải tiến một bước, thông tin mới đăng trên Tạp chí điện tử đã nhiều hơn, song vẫn chậm, chủ yếu tin, ít bài, tính hấp dẫn chưa cao. Những vấn đề trên đặt ra yêu cầu cần tiếp tục có cơ chế, chính sách để nâng cao tính định hướng và tính hấp dẫn của Tạp chí Xây dựng Đảng.
2. Những cơ chế, chính sách nhằm nâng cao tính định hướng và tính hấp dẫn của Tạp chí Xây dựng Đảng.
2.1. Cơ chế, chính sách về tiếp cận thông tin.
Thông tin có vai trò rất quan trọng đối với hoạt động báo chí. Riêng với Tạp chí Xây dựng Đảng - tạp chí hướng dẫn công tác tổ chức xây dựng đảng, thông tin càng có vai trò quan trọng. Để có thể thông tin kịp thời, chính xác và thực hiện tốt chức năng hướng dẫn công tác tổ chức xây dựng đảng, để Tạp chí có thể trở thành “cẩm nang”, một nguồn tư liệu phong phú, một tài liệu quý và thiết thực, một diễn đàn bổ ích, hấp dẫn, thì trước hết Tạp chí cần có một cơ chế tiếp cận thông tin chính thống, có hệ thống, trung thực. Với các nguồn thông tin từ các cơ quan của Chính phủ, báo chí có thể tiếp cận dễ dàng hơn, phong phú hơn. ở một số cơ quan, việc cung cấp cho báo chí thông tin chính thống đã trở thành nền nếp, có bộ phận hoặc người cung cấp thông tin được phân công chính thức. Nhiều bộ, ngành đã có người phát ngôn, có trang thông tin điện tử riêng thông tin công khai, tổ chức họp báo thông tin cho báo chí những vấn đề mới, những vấn đề quan trọng cần được thông tin cho mọi người dân được biết. Có thể nói, các cơ quan của Chính phủ bước đầu đã hình thành cơ chế cung cấp thông tin cho báo chí. Tuy nhiên, các cơ quan đảng hiện chưa có cơ chế rõ ràng về việc cung cấp thông tin cho báo chí. Nhiều vấn đề, nhiều thông tin vẫn còn chưa rõ ranh giới giữa “vấn đề nhạy cảm” không được thông tin trên báo chí (mặc dù không đóng dấu MậT) với vấn đề, thông tin có thể được đăng tải công khai trên báo chí. Hơn nữa, mỗi khi có văn bản, hướng dẫn mới, các cơ quan ban hành văn bản cũng chưa có cơ chế để báo chí tiếp cận thông tin một cách dễ dàng. Ngay cả đối với Ban Tổ chức Trung ương - một cơ quan tham mưu quan trọng của Đảng, mỗi năm ban hành hàng nghìn công văn, văn bản, trong đó có vài chục văn bản hướng dẫn quan trọng đối với công tác tổ chức xây dựng đảng, nhưng cũng chưa quy định một cơ chế để Tạp chí Xây dựng Đảng, bản tin nội bộ và trang tin điện tử của Ban chủ động có thông tin kịp thời, dễ dàng. Nếu như Nhà nước đã ban hành khoảng 30 văn bản luật và dưới luật quy định về thông tin cho báo chí, có những văn bản cụ thể như Quyết định số 77 của Thủ tướng Chính phủ về phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí (2007), Quyết định số 1390 của Thủ tướng Chính phủ về vấn đề phối hợp giữa các bộ, ngành và cơ quan Trung ương trong cung cấp thông tin cho báo chí (2008), thì các cơ quan đảng cũng cần có một quy định về cơ chế tiếp cận thông tin cho báo chí. Trên cơ sở quy định này, đề xuất với Ban Tổ chức Trung ương xây dựng và ban hành quy định về cung cấp thông tin cho báo chí, trong đó có quy định cung cấp thông tin cho Tạp chí Xây dựng Đảng.
2.2. Chính sách đầu tư đổi mới công nghệ, nâng cấp trang thiết bị.
Lịch sử cho thấy, quá trình hình thành và phát triển của báo chí gắn liền với sự phát triển của khoa học-công nghệ. Báo in ra đời gắn với sự phát triển của ngành sản xuất giấy và ngành công nghiệp in. Báo nói ra đời, phát triển cùng sự ra đời, phát triển của ra-đi-ô và bộ truyền phát tín hiệu âm thanh. Báo hình ra đời, phát triển cùng công nghệ phát sóng truyền hình. Báo điện tử ra đời, phát triển cùng sự ra đời, phát triển của in-tơ-nét...
Từ thực tế xuất bản Tạp chí in cho thấy: Những năm 65-75 của thế kỷ trước, Tạp chí được in bằng công nghệ lạc hậu nên hình thức không đẹp, chữ khó đọc. Những năm gần đây Tạp chí được in bằng công nghệ hiện đại, hình thức đẹp hơn, chữ dễ đọc hơn. Nếu so sánh chất lượng in Tạp chí ở Công ty In Thống Nhất với tạp chí được in ở hai Công ty In & văn hoá phẩm và Tiến Bộ thì thấy chất lượng in khác, hình thức Tạp chí bây giờ đã đẹp hơn nhiều. Điều đó chứng tỏ chất lượng in, hay nói rộng hơn là thiết bị, công nghệ hiện đại đã có tác động đáng kể trong việc nâng cao tính hấp dẫn của cuốn tạp chí. Vấn đề đặt ra là phải bám sát sự tiến bộ của khoa học-công nghệ để có sự vận dụng phù hợp.
Trước đây, Tạp chí điện tử do chưa được đầu tư kinh phí thoả đáng nên hình thức giao diện chưa đẹp, chưa “bắt mắt” và tiện ích còn hạn chế, nhìn tổng thể còn hơi “khô”. Nay Tạp chí điện tử đã được đầu tư nhất định nên hình thức đã được cải thiện nhiều, có thêm nhiều tiện ích. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của công nghệ in-tơ-nét và sự quan tâm đầu tư của chúng ta, Tạp chí điện tử còn có thể được cải tiến nhiều hơn nữa, hình thức sẽ ngày càng hấp dẫn hơn, tiện ích có nhiều hơn phục vụ bạn đọc, nhất là về những tính năng phục vụ khai thác vi-đê-ô clíp, những thông tin bổ ích kết hợp có hình ảnh và âm thanh... Vấn đề là chúng ta cần luôn suy nghĩ, tìm tòi, có ý tưởng mới để tiếp tục cải tiến Tạp chí điện tử ngày càng đẹp hơn, sử dụng tiện lợi hơn, thu hút ngày càng nhiều bạn đọc bằng tính hấp dẫn và định hướng. Cùng với việc tiếp tục đầu tư đổi mới trong khâu in Tạp chí in, cải tiến giao diện, phần mềm Tạp chí điện tử, cần quan tâm đầu tư đổi mới trang thiết bị và phương tiện nghiệp vụ cho phóng viên, biên tập viên. Với những máy tính và phần mềm hiện đại cho phép việc trình bày số tạp chí đẹp hơn; với máy ảnh hiện đại cho phép chụp những kiểu ảnh kịp thời, chất lượng tốt hơn; với máy tính xách tay hiện đại và bộ kết nối in-tơ-nét di động cho phép cập nhật tin bài cho tạp chí điện tử ở mọi nơi, mọi lúc, giúp cho việc thông tin được kịp thời, nhanh chóng hơn. Và còn nhiều trang thiết bị, phương tiện nghiệp vụ nữa, thậm chí có cái còn chưa có trên thị trường, nhưng khi chúng ra đời và chúng ta nắm bắt được thì sẽ giúp cho việc tìm hiểu phục vụ hoạt động nghiệp vụ được tốt hơn... Vấn đề đặt ra là hằng năm cần rà soát lại các phương tiện nghiệp vụ, thiết bị, nắm bắt thông tin về tiến bộ của khoa học-công nghệ để có những đề xuất đổi mới, thay thế thiết bị, phương tiện nghiệp vụ kịp thời phù hợp với nguồn kinh phí cho phép.
2.3. Chính sách đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, phóng viên.
Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc... Công việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”. Bởi vậy, cần coi trọng và thường xuyên quan tâm công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên của Tạp chí.
Vì là tạp chí hướng dẫn công tác tổ chức xây dựng đảng của Ban Tổ chức Trung ương nên đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên của Tạp chí cần được đào tạo, bồi dưỡng cả về kiến thức công tác xây dựng đảng và nghiệp vụ báo chí. Có vậy, thông tin trên tạp chí mới bảo đảm tính định hướng, sâu sắc đáp ứng yêu cầu hướng dẫn công tác tổ chức xây dựng đảng cho các cấp uỷ đảng, cơ quan tổ chức-cán bộ, cán bộ, đảng viên. Đồng thời, có nghiệp vụ báo chí giỏi mới bảo đảm cho thông tin trên Tạp chí hấp dẫn được bạn đọc bằng tính chuyên nghiệp cao.
Ban Tổ chức Trung ương - cơ quan chủ quản trong khi quan tâm đến công tác đào tạo đội ngũ cán bộ của toàn hệ thống chính trị và các cơ quan làm công tác tổ chức-cán bộ cần quan tâm đến việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên của Tạp chí về các kiến thức và nghiệp vụ của người làm công tác tổ chức xây dựng đảng. Ban Biên tập Tạp chí cần chủ động phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam cử cán bộ, phóng viên, biên tập viên tham dự các khoá đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ làm báo trong nước và nước ngoài. Mỗi cán bộ, phóng viên mỗi năm cần tham dự được một lớp đào tạo, bồi dưỡng hoặc về kiến thức xây dựng đảng hoặc về nghiệp vụ báo chí để vừa cập nhật kiến thức, vừa nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ.
2.4. Chính sách khuyến khích vật chất, động viên tinh thần.
Cha ông ta có câu: “Có thực mới vực được đạo”. Chính sách khuyến khích vật chất ở đây là bảo đảm cho cán bộ, phóng viên, cộng tác viên chế độ khuyến khích vật chất gắn với việc nâng cao chất lượng tin, bài đăng trên tạp chí. Đó chính là việc sử dụng hợp lý và đúng đắn quỹ nhuận bút cho việc khuyến khích nâng cao chất lượng tin, bài. Toà soạn cũng cần có những quy định bổ sung quỹ nhuận bút để khuyến khích phóng viên, cộng tác viên có bài viết ngày càng chất lượng hơn, nhất là ở những thể loại khó tăng tính hấp dẫn của Tạp chí.
Đi liền với việc thực hiện một chế độ nhuận bút hợp lý, cần thực hiện tốt cơ chế thưởng tin, bài. Việc này Tạp chí Xây dựng Đảng đã thực hiện từ nhiều năm nay, tuy nhiên cần tiếp tục nghiên cứu để cải tiến để tạo “đòn bẩy” kích thích mạnh hơn. Trong khi cơ chế nhuận bút của Nhà nước chưa thay đổi, cần nghiên cứu xây dựng Quy chế chi tiêu nội bộ theo hướng vận dụng linh hoạt các nguồn thu khác của Tạp chí để bổ sung thêm cho quỹ thưởng tin, bài, nhất là quỹ nhuận bút và xét thưởng tin, bài của Tạp chí điện tử. Cần tạo sự cân đối giữa hai tạp chí để khuyến khích người viết và đặt bài của cả hai tạp chí.
Chủ tịch Hồ Chí Minh từng dạy: “Chính sách của Đảng phải chú ý cả về mặt vật chất lẫn tinh thần...”. Cho nên, ngoài việc coi trọng những “đòn bẩy” về vật chất, cần quan tâm các chính sách động viên tinh thần cho đội ngũ cán bộ, phóng viên và cộng tác viên của Tạp chí. Các chính sách cụ thể là: động viên, khen thưởng và khen ngợi kịp thời, tổ chức các hoạt động tham quan, nghỉ mát tạo không khí thoải mái, phấn khởi cho cán bộ, phóng viên, biên tập viên; có quy định liên hệ thường xuyên, các dịp lễ, tết, chia sẻ với cộng tác viên khi có tin vui, việc buồn, tổ chức các hội nghị cộng tác viên hằng năm...
Thực hiện đồng bộ các chế độ, chính sách trên sẽ tạo động lực để tiếp tục nâng cao tính định hướng, tính hấp dẫn cho Tạp chí Xây dựng Đảng một cách thiết thực, hiệu quả.
Ngô Minh Tuấn
Phó TBT Tạp chí Xây dựng Đảng