Ngày 5-1-2012, UBND huyện Tiên Lãng, TP. Hải Phòng đã tổ chức cưỡng chế thu hồi đất đối với hộ gia đình nông dân Đoàn Văn Vươn. Gia đình ông Vươn đã kích nổ mìn tự tạo, dùng súng bắn đạn hoa cải làm bị thương 6 cán bộ, chiến sĩ công an và quân sự huyện. Các cơ quan chức năng đã tiến hành khởi tố, bắt tạm giam 4 người gồm: Đoàn Văn Quý (46 tuổi), Đoàn Văn Vươn (49 tuổi), Đoàn Văn Sịnh (55 tuổi) và Đoàn Văn Vệ (38 tuổi) về hành vi giết người. Bà Nguyễn Thị Thương (vợ ông Vươn) và bà Phạm Thị Báu (vợ ông Quý) bị khởi tố về tội chống người thi hành công vụ, được tại ngoại, cấm đi khỏi nơi cư trú. Đây là vụ việc đặc biệt nghiêm trọng, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng yêu cầu Chủ tịch UBND TP. Hải Phòng kiểm tra làm rõ đúng, sai, trách nhiệm của cá nhân, tổ chức trong việc giao đất, sử dụng đất, thu hồi đất, tổ chức cưỡng chế đối với hộ gia đình ông Đoàn Văn Vươn.
Hành động của gia đình ông Vươn dùng vũ khí chống trả, làm bị thương người thi hành công vụ cần được xử lý nghiêm theo pháp luật. Nhưng các cơ quan chức năng cũng cần xem xét quá trình giao đất, thu hồi đất, tổ chức cưỡng chế của chính quyền đối với gia đình ông Vươn, xác định đúng, sai, trách nhiệm của từng cá nhân cán bộ, đảng viên dẫn đến hành động phản kháng bằng vũ khí của người dân.
Sẽ không có chống trả bằng vũ khí nếu các quy định giao đất của Tiên Lãng không có biểu hiện tùy tiện về cả thời hạn lẫn hạn mức diện tích. Theo đúng luật thì thời hạn là 20 năm và hạn mức cho hộ gia đình là từ 2 tới 10 ha. Nhưng huyện đã chỉ giao đất cho ông Vươn với thời hạn là 14 năm và với diện tích hơn 40 ha...
Sẽ không có chống trả bằng vũ khí nếu quyết định cưỡng chế thu hồi đất đúng thời hạn theo luật và gia đình ông Vươn được đền bù công sức, tiền của đã bỏ ra khai hoang lấn biển, biến vùng đất biển đầy sóng gió thành vùng đầm nuôi tôm, cá.
Sẽ không có chống trả bằng vũ khí nếu chính quyền huyện Tiên Lãng thực hiện thoả thuận với dân. Tòa án TP. Hải Phòng yêu cầu UBND huyện Tiên Lãng và các hộ gia đình hòa giải. UBND huyện Tiên Lãng và các hộ dân hòa giải theo Biên bản với nội dung: các hộ gia đình rút đơn kiện và UBND huyện sẽ làm thủ tục theo quy định của pháp luật nếu các hộ có nhu cầu tiếp tục sử dụng đất. Nhưng sau khi các hộ rút đơn kiện, UBND huyện không thực hiện theo Biên bản này mà tiếp tục thực hiện cưỡng chế thu hồi đất hứa cho thuê. Liệu có thể thỏa thuận với dân một đằng rồi lại làm một nẻo ?
Những hành động phản ứng khi bị cưỡng chế thu hồi đất đai lâu nay không hiếm, nhưng vụ việc ở Hải Phòng là đỉnh điểm, bởi lần đầu tiên, những người dân bị cưỡng chế đã sử dụng vũ khí (!) Vụ việc không chỉ còn ở phạm vi của Hải Phòng mà đã có tầm ảnh hưởng vĩ mô, thể hiện rõ những bất cập về cả pháp luật đất đai và việc thực thi pháp luật ở các cấp địa phương. Trước khi Quốc hội xem xét để thông qua Luật Đất đai mới trước năm 2013, các cơ quan chức năng cần kiểm tra làm rõ đúng sai, trách nhiệm của cá nhân, tổ chức trong quá trình giao đất, sử dụng đất, thu hồi đất, tổ chức cưỡng chế đối với gia đình ông Đoàn Văn Vươn, xử lý nghiêm minh theo đúng pháp luật những sai phạm, bất kỳ đó là ai. Trước pháp luật, mọi người đều bình đẳng. Chỉ có thế lòng dân mới yên, mới lấy lại niềm tin của dân và thực sự thể hiện quyết tâm của cấp uỷ, chính quyền các cấp thực hiện thắng lợi Nghị quyết Trung ương 4: Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay.
Nguyễn Thuý Hoàn