Theo quy định của Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân hiện hành, HĐND cấp xã có nhiệm vụ quyết định các vấn đề về kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh và giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật trên địa bàn. Tuy nhiên, hiệu quả hoạt động của nhiều HĐND xã, thị trấn ở Lào Cai trong nhiệm kỳ qua chưa cao, còn hình thức. Nguyên nhân chủ yếu là:
1. HĐND cấp xã một năm có 2 kỳ họp với thời gian họp không quá một ngày để thảo luận và thông qua nhiều nội dung quan trọng của địa phương do UBND cùng cấp chuẩn bị. Với thời gian ấy, hầu hết những nội dung này được các đại biểu HĐND biểu quyết nhất trí thông qua mà rất ít đại biểu được phát biểu ý kiến, phản biện hoặc chất vấn.
2. Đại biểu HĐND cấp xã phần lớn là cán bộ UBND, ủy viên ban chấp hành đảng bộ, đại diện lãnh đạo Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể, bí thư chi bộ, trưởng thôn, tổ trưởng tổ dân phố…, tỷ lệ người người dân tham gia đại biểu HĐND rất ít. Nhiều nơi còn có vấn đề cục bộ gia đình, anh em, dòng họ trong bộ máy chính quyền xã nên có sự nể nang, xuôi chiều.
3. Báo cáo trình tại kỳ họp HĐND nhiều nơi chưa được chuẩn bị kỹ, mức độ tổng hợp chưa cao, còn mang tính liệt kê...
4. Chất lượng đại biểu HĐND cấp xã chưa cao, hiệu quả thực hiện các nhiệm vụ của HĐND còn thấp, nhất là nhiệm vụ giám sát hoạt động của UBND cùng cấp và cán bộ công chức cấp xã…
Trong điều kiện Lào Cai đang thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND cấp huyện, phường; hoạt động của HĐND xã, thị trấn đều do UBND huyện, HĐND thành phố hướng dẫn, chỉ đạo. Để việc nâng cao chất lượng hoạt động của đại biểu và HĐND cấp xã trong thời gian tới, nhất là việc chuẩn bị và tổ chức các kỳ họp, HĐND cấp xã cần bám sát vào các hướng dẫn của HĐND tỉnh, HĐND thành phố và UBND huyện để thực hiện theo đúng luật định, trong đó cần tập trung một số nội dung trọng tâm sau:
Một là, nâng cao trình độ cho đại biểu HĐND. Ngoài việc được tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng hoạt động HĐND tại các trung tâm bồi dưỡng chính trị huyện, thành phố, các đại biểu HĐND cần tự nghiên cứu, học tập để nâng cao trình độ của người đại biểu dân cử, nhất là các đại biểu mới tham gia lần đầu.
Hai là, chú trọng công tác chuẩn bị, tuyên truyền trước và sau các kỳ họp. Trước mỗi kỳ họp, cần chuẩn bị chu đáo về cơ sở vật chất, nội dung các báo cáo trình tại các kỳ họp; nội dung ý kiến phát biểu của đại biểu tại các kỳ họp phải được chuẩn bị kỹ, trọng tâm, đi thẳng vào vấn đề mà cử tri đang quan tâm như: quản lý đất đai, đầu tư cộng đồng, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân và việc thực hiện Pháp lệnh dân chủ ở xã, phường, thị trấn…
Ba là, tiếp tục đổi mới và nâng cao hoạt động tiếp xúc cử tri và hoạt động giám sát ở cơ sở đúng luật định, gắn với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương, góp phần xây dựng chính quyền cơ sở ngày càng vững mạnh, thực sự là chính quyền của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân.
Ngô Hữu Tường
Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh Lào Cai