Phát triển đảng viên là một nội dung quan trọng trong công tác xây dựng đảng. Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Về vấn đề phát triển Đảng. Phải chọn lọc đảng viên mới một cách hết sức cẩn thận. Phải đoàn kết giúp đỡ các đồng chí mới để họ tiến bộ không ngừng”­­⁽¹⁾. Thấm nhuần tư tưởng của Người, Đảng ta luôn quan tâm đến  công tác phát triển đảng viên. Nội dung kết nạp đảng viên được hiểu: là toàn bộ những hoạt động của Đảng và các tổ chức đảng lãnh đạo việc tuyên truyền, giáo dục, thuyết phục quần chúng ưu tú tự nguyện phấn đấu vào Đảng; tiến hành các bước công tác thuộc về nguyên tắc thủ tục kết nạp Đảng trong các tổ chức đảng; giáo dục, rèn luyện quần chúng có đầy đủ những tiêu chuẩn của người đảng viên để họ trở thành đảng viên chính thức của Đảng.

Công tác phát triển đảng viên được thực hiện ở các tổ chức cơ sở và cấp trên trực tiếp của tổ chức cơ sở đảng. Đơn vị cơ sở là nơi đảng viên và quần chúng cùng thực hiện các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội an ninh và quốc phòng. Thông qua những hoạt động này tổ chức cơ sở đảng tiến hành bồi dưỡng, giác ngộ, rèn luyện quần chúng, đánh giá lựa chọn những quần chúng ưu tú đề nghị kết nạp vào Đảng. Căn cứ theo đề nghị của tổ chức cơ sở đảng, đảng bộ cấp trên trực tiếp của tổ chức cơ sở đảng xem xét và ra quyết định kết nạp đảng viên. Nếu tổ chức cơ sở đảng được đảng bộ cấp trên uỷ quyền thì cũng có quyền ra quyết định kết nạp đảng viên.

Tuy nhiên, hiện nay ở nhiều cơ sở có vướng mắc cần tháo gỡ về quy định tổ chức đảng kết nạp đảng viên khi quần chúng hoạt động trong các cơ quan, doanh nghiệp chỉ ký hợp đồng từng năm một. Theo Hướng dẫn số 01-HD/TW ngày 05 tháng 01 năm 2012 của Ban Bí thư về một số vấn đề cụ thể thi hành Điều lệ Đảng, mục 6.4- Kết nạp đảng viên trong một số trường hợp cụ thể khác chỉ rõ:

“a) Người đang học tập trung ở trường từ 12 tháng trở lên: Do tổ chức đảng nhà trường xem xét kết nạp. Người đang công tác biệt phái từ 12 tháng trở lên, do tổ chức đảng nơi công tác biệt phái xem xét, kết nạp.

Tổ chức đảng đơn vị cử đi học, đi công tác biệt phái và tổ chức đảng ở địa phương nơi người vào Đảng cư trú có nhận xét về phẩm chất, đạo đức, lối sống, quan hệ xã hội, việc chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước gửi về cấp uỷ nhà trường hoặc cấp uỷ nơi người vào Đảng công tác biệt phái để có cơ sở xem xét.

b) Người đã tốt nghiệp ra trường về địa phương chờ việc làm thì tổ chức đảng ở địa phương xem xét kết nạp.

c) Người đang làm hợp đồng tại cơ quan, doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp:

- Nếu làm hợp đồng dưới 12 tháng (có thời hạn) thì tổ chức đảng nơi cư trú xem xét kết nạp; trước khi làm thủ tục xem xét kết nạp phải có nhận xét của cơ quan, doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp nơi người đó làm việc.

- Nếu làm hợp đồng từ 12 tháng trở lên (không thời hạn) thì tổ chức đảng của cơ quan, doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp nơi người đó làm việc xem xét, kết nạp”.

Trong thực tế, thực hiện điểm c, Điều 6.1 của Hướng dẫn có vướng mắc bởi nhiều doanh nghiệp chỉ ký hợp đồng từng năm một đối với người lao động. Theo hướng dẫn thì đây là đối tượng do tổ chức đảng ở địa phương nơi cư trú xem xét kết nạp. Doanh nghiệp tuy chỉ ký hợp đồng từng năm một nhưng với nhiều kỳ liên tiếp nên trong thực tế, người công nhân làm việc tại đó trong nhiều năm liên tục. Tổ chức đảng nơi cư trú không thể tiến hành kết nạp được vì thực tế quần chúng đó không sinh sống, làm việc tại địa phương nên rất khó để bồi dưỡng, giúp đỡ quần chúng đó phấn đấu vào Đảng.

Tình trạng này còn diễn ra ở các trường học. Do hạn chế về chỉ tiêu biên chế nên trường học không thể ký hợp đồng dài hạn với giáo viên mà chỉ có thể ký hợp đồng từng năm một. Thực trạng này dẫn đến nhiều giáo viên dù ký hợp đồng từng năm một nhưng làm việc nhiều năm liền tại trường, có trường hợp 12 năm liền! Trong số những người ký hợp đồng làm việc từng năm một có rất nhiều quần chúng ưu tú có nguyện vọng, động cơ trong sáng muốn vào Đảng nhưng các tổ chức đảng tại nơi cư trú cũng như tại nơi công tác đều không thể đưa vào diện tạo nguồn để phát triển đảng viên.

Nếu tổ chức đảng nơi cư trú muốn đưa những đối tượng này vào nguồn phát triển đảng viên thì không những vướng quy định của Hướng dẫn 01 (phải là người ký hợp đồng dưới 12 tháng) mà còn rơi vào tình trạng hình thức, chạy theo chỉ tiêu thành tích vì thực chất họ không sinh hoạt tại địa phương và tổ chức đảng cũng rất khó nắm được tình hình hoạt động của quần chúng đó.

Để tháo gỡ vướng mắc này, theo tôi cần sửa Hướng dẫn 01 tại điểm c, 6.4 như sau: "Nếu ký hợp đồng từng năm một nhưng đã ký từ lần thứ 2 trở đi thì tổ chức đảng của cơ quan, doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp nơi người đó làm việc xem xét, kết nạp; trước khi làm thủ tục xem xét kết nạp phải có nhận xét của tổ chức đảng nơi cư trú nơi người đó sinh sống".

Quy định như vậy vừa chặt chẽ, vừa tạo điều kiện cho tổ chức đảng ở cơ sở thuận lợi trong công tác kết nạp đảng viên. Người chỉ ký hợp đồng 1 năm và sau đó không được ký tiếp thì sẽ vận dụng điểm b hoặc điểm c như quy định hiện hành. Còn những trường hợp ký hợp đồng từng năm một thì sẽ vận dụng quy định như tác giả đã nêu.

-----------------------------

(1) Hồ Chí Minh toàn tập, tập 10, tr. 34

TS. Lê Văn Cường
Học viện Xây dựng Đảng (Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh)