Với chức năng, nhiệm vụ của mình, các báo Đảng nói chung, Tạp chí Xây dựng Đảng nói riêng có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc tuyên truyền, phổ biến, đưa các quan điểm, chủ trương, nghị quyết của Đảng vào cuộc sống. Là một trong những cơ quan hướng dẫn công tác tổ chức xây dựng đảng của Ban Tổ chức Trung ương và của toàn Đảng, Tạp chí Xây dựng Đảng không những là cơ quan tuyên truyền, phổ biến chủ trương, nghị quyết của Đảng, mà còn là một trong những cơ quan quan trọng hướng dẫn việc thực hiện các chủ trương, nghị quyết của Đảng, nhất là những chủ trương, chỉ thị, nghị quyết, quy định về công tác tổ chức xây dựng đảng.

Thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình, những năm qua, Tạp chí Xây dựng Đảng đã có sự cố gắng, nỗ lực to lớn trong việc tuyên truyền, hướng dẫn thực hiện nghị quyết, góp phần tích cực trong việc đưa các quan điểm, chủ trương của Đảng vào cuộc sống, xây dựng, củng cố các TCCSĐ và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng. Tạp chí luôn được coi là người bạn tin cậy của đội ngũ những người làm công tác tổ chức xây dựng đảng. Những vấn đề Tạp chí đăng tải ngày càng phong phú, có tính chọn lọc, điển hình, đáp ứng nhu cầu đa dạng của người đọc. Tạp chí đã trở thành cẩm nang, người bạn tin cậy, tài liệu gối đầu giường, người hướng dẫn chuẩn mực cho những người làm công tác tổ chức xây dựng đảng. Bên cạnh Tạp chí Xây dựng Đảng in, xuất bản đều đặn, đúng kỳ hằng tháng với chất lượng tốt, còn có Tạp chí Xây dựng Đảng điện tử với cách thiết kế giao diện hấp dẫn, gồm nhiều chuyên mục, tiện ích cho việc truy cập, tra cứu, ngày càng thu hút đông đảo người đọc, trong đó có cả thanh niên, học sinh, sinh viên. Có thể nói, chất lượng, nội dung, hình thức của Tạp chí ngày càng được đổi mới, nâng cao rõ rệt. Tạp chí đã luôn bám sát các nhiệm vụ chính trị trọng tâm của Đảng, của ngành và những vấn đề về xây dựng Đảng được xã hội quan tâm, đồng thời Tạp chí cũng kịp thời đưa tin, phản ánh thực tiễn sinh động, phong phú về các mặt công tác tổ chức xây dựng đảng ở các địa phương, cơ sở, giới thiệu được nhiều cách làm hay, nhiều kinh nghiệm quý ở các loại hình TCCSĐ. Tính định hướng, tính hấp dẫn của Tạp chí ngày càng được thể hiện một cách đồng điệu, sâu sắc.

Tuy nhiên, cũng như bất kỳ một tờ báo, tạp chí nào của Đảng, để đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng, phong phú của người đọc, đặc biệt là yêu cầu của sự nghiệp đổi mới đất nước, đổi mới, chỉnh đốn Đảng, đòi hỏi Tạp chí Xây dựng Đảng cần tiếp tục đổi mới, nâng cao tính định hướng, tính hấp dẫn trong việc tuyên truyền, đưa các quan điểm, chủ trương, nghị quyết của Đảng vào cuộc sống. Sự nghiệp đổi mới, đẩy mạnh CNH, HĐH, phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN, mở cửa và hội nhập kinh tế quốc tế đã và đang đặt ra ngày càng nhiều vấn đề mới mẻ, khó khăn, phức tạp trong công tác tổ chức xây dựng đảng; một mặt, đòi hỏi công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn về tổ chức xây dựng đảng phải được đẩy mạnh, đi sâu vào giải đáp những vấn đề bức xúc mà thực tiễn đang đặt ra; mặt khác, việc định hướng, hướng dẫn thực hiện các chủ trương, chỉ thị, nghị quyết, quy định của Đảng về tổ chức xây dựng đảng phải được triển khai sâu rộng, kịp thời, có hiệu quả. Do đó, việc đổi mới, nâng cao chất lượng tạp chí, nâng cao tính định hướng, tính hấp dẫn trong việc đưa các quan điểm, chủ trương, nghị quyết của Đảng vào cuộc sống là vấn đề rất quan trọng và có tính cấp thiết.

Tính định hướng là yêu cầu có tính nguyên tắc, là chức năng, nhiệm vụ cơ bản, đồng thời là sinh mệnh chính trị của các tạp chí của Đảng. Tính định hướng của tạp chí không chỉ thể hiện ở việc đăng toàn văn hay trích đoạn các chỉ thị, nghị quyết, mà thể hiện một cách sinh động trên nhiều phương diện, ở nhiều góc độ trong khuôn khổ các nội dung tin, bài và hình thức trình bày của tạp chí. Tính định hướng của tạp chí có thể được thể hiện ở những bài viết chính luận, giới thiệu quán triệt nghị quyết, nhưng cũng có thể được thể hiện ở những tin, bài ngắn, đề cập tới những vấn đề rất nhỏ của đời sống, những suy nghĩ, ý kiến của cán bộ, đảng viên và nhân dân. Tính định hướng của tạp chí cũng không chỉ thể hiện ở mục tiêu nâng cao nhận thức, định hướng tư tưởng cho người đọc, mà quan trọng hơn là định hướng hành động, là nâng cao năng lực tổ chức thực tiễn của các cấp uỷ, tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên. Mục tiêu của tính định hướng của tạp chí là biến các chủ trương, nghị quyết của Đảng thành thực tiễn sinh động trên các lĩnh vực của đời sống xã hội, tạo thành các phong trào hành động cách mạng của quần chúng, là thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ chính trị và nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng.

Tính hấp dẫn của tạp chí là nhu cầu, đòi hỏi của người đọc, của cán bộ, đảng viên đối với tạp chí, đó cũng là một trong những tiêu chí quan trọng đánh giá chất lượng, sự thu hút độc giả của tạp chí. Tính hấp dẫn của tạp chí thể hiện sức sống của tạp chí trong xã hội, trong làng báo, trong lòng bạn đọc và trong mỗi cán bộ, đảng viên. Tính hấp dẫn của tạp chí nói chung, tính hấp dẫn của tạp chí trong việc tuyên truyền, đưa các quan điểm, chủ trương của Đảng vào cuộc sống nói riêng, được thể hiện trên nhiều phương diện, không chỉ thể hiện ở hình thức trình bày của tạp chí, mà quan trọng hơn là thể hiện ở cách tiếp cận vấn đề, giải quyết vấn đề, cách thể hiện nội dung tư tưởng trong các tin, bài đăng trên tạp chí. Tính hấp dẫn của tạp chí trong việc đăng tải các quan điểm, chủ trương của Đảng trước hết thể hiện ở chỗ giải đáp được một cách có luận cứ khoa học sâu sắc và có sức thuyết phục về những nội dung cơ bản của nghị quyết. Đồng thời, biết gợi mở, nêu vấn đề, tạo ra bầu không khí dân chủ trong thảo luận, phát huy trí tuệ tập thể trong học tập, quán triệt nghị quyết, góp phần làm sáng tỏ đường lối, quan điểm của Đảng, phát triển, bổ sung lý luận cách mạng. Tính hấp dẫn của tạp chí còn thể hiện ở chỗ: qua mỗi tin, bài đăng trên tạp chí, người đọc có thể cảm nhận được tính đúng đắn, tính khoa học, tính cách mạng trong các nghị quyết của Đảng; đồng thời, qua những tin, bài đăng trên tạp chí, người đọc có thể thấy được những tấm gương sáng có thể học tập và làm theo, thậm chí, mỗi cán bộ, đảng viên có thể cảm nhận được dáng dấp của cơ sở, địa phương và bản thân mình trong đó, tạp chí đã chia sẻ, nói hộ mình, chỉ giúp cho mình những kinh nghiệm hay, những cách làm tốt v.v. Mục tiêu nâng cao tính hấp dẫn của tạp chí trong việc tuyên truyền, đưa các quan điểm, chủ trương, nghị quyết của Đảng vào cuộc sống là nhằm mục đích biến chủ trương, nghị quyết của Đảng thành hiện thực sinh động trong cuộc sống. Chủ trương, nghị quyết của Đảng phải bắt nguồn từ thực tiễn, từ những đòi hỏi của cuộc sống và phải trở lại cuộc sống, định hướng cho thực tiễn cuộc sống.

Với nhận thức như vậy, tính định hướng và tính hấp dẫn trong việc đưa các quan điểm, chủ trương, nghị quyết của Đảng vào cuộc sống có mối quan hệ biện chứng với nhau. Xét dưới góc độ triết học, giải quyết mối quan hệ này là giải quyết các mối quan hệ cơ bản sau:

 Mối quan hệ giữa cái chung và cái riêng, đó là mối quan hệ giữa những quan điểm, chủ trương, đường lối chung, có tính nhất quán của Đảng với thực tiễn phong phú, đa dạng, cụ thể ở mỗi địa phương, cơ sở; đồng thời là mối quan hệ giữa yêu cầu chung về tính định hướng với nhu cầu riêng của mỗi người đọc.

 Mối quan hệ giữa nội dung và hình thức, đó là mối quan hệ giữa nội dung các quan điểm, chủ trương, nghị quyết của Đảng trên các lĩnh vực cần định hướng với cách thức tiếp cận, thể thức trình bày, kết cấu các chuyên mục, cách truyền tải nội dung, tư tưởng của chủ trương, nghị quyết trên tạp chí. Đây là mối quan hệ cốt lõi, trung tâm trong việc tổ chức biên soạn, xuất bản các ấn phẩm của tạp chí.

 Mối quan hệ giữa nguyên nhân và kết quả, đó là mối quan hệ giữa việc tiếp nhận, vận dụng quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng trong các chỉ thị, nghị quyết với những kết quả, kinh nghiệm đạt được trong thực tiễn; đó là mối quan hệ giữa nhận thức, vận dụng, hành động và kết quả thực hiện chủ trương, nghị quyết của các cấp uỷ, tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên.

 Mối quan hệ giữa khả năng và hiện thực, đó là mối quan hệ giữa ý chí, chủ trương, mong muốn của Đảng thể hiện trong các chỉ thị, nghị quyết với trình độ, khả năng nhận thức và năng lực tổ chức thực tiễn của các cấp uỷ, tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ, đảng viên và quần chúng; đồng thời còn là mối quan hệ giữa việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ, mục tiêu, phương châm của tạp chí với điều kiện, khả năng thực tế của tạp chí.

 Mối quan hệ giữa lý luận và thực tiễn, đó là mối quan hệ giữa hệ thống các quan điểm, tư tưởng, tiền đề lý luận trong các nghị quyết của Đảng với hiện thực cuộc sống vốn rất phong phú, đa dạng; ở góc độ khác, có thể thấy đó còn là mối quan hệ giữa những yếu tố chủ quan, nhận thức chủ quan và những yếu tố, điều kiện khách quan...

Xét trong phạm vi thực hiện chức năng, nhiệm vụ của tạp chí, giải quyết mối quan hệ giữa tính định hướng và tính hấp dẫn trong việc đưa các quan điểm, chủ trương, nghị quyết của Đảng vào cuộc sống là giải quyết mối quan hệ giữa tính nguyên tắc, tính khuôn mẫu, nhiệm vụ bất di, bất dịch và tính mềm dẻo, tính sáng tạo, tính đa dạng, tính phù hợp với đối tượng của tạp chí.

Là hai yếu tố có quan hệ biện chứng với nhau, nên tính định hướng và tính hấp dẫn của tạp chí có quan hệ mật thiết, bổ sung cho nhau, hỗ trợ lẫn nhau. Tính định hướng càng đúng, càng sâu sắc, được thể hiện càng sinh động, khoa học thì tính hấp dẫn càng mạnh, sức cuốn hút càng cao. Ngược lại, tính hấp dẫn càng mạnh, tạp chí càng thu hút được sự quan tâm của đông đảo người đọc, ngày càng có nhiều người đọc khát khao, mong chờ những số tạp chí được phát hành, nhìn mục lục của mỗi số tạp chí, người đọc nhận thấy rõ tính định hướng, cảm thấy được thoả mãn, nâng tầm về nhận thức, vững tin trong hành động vì có cẩm nang dẫn đường, chỉ lối thì hiệu quả tuyên truyền, phổ biến, định hướng, đưa các chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng vào cuộc sống càng tốt. Với cách nhìn như vậy, tính hấp dẫn có thể nằm ngay trong nội dung định hướng, ngay trong cách định hướng của tạp chí và ngược lại, tính định hướng của tạp chí có thể được thể hiện thông qua tính hấp dẫn, cách tìm tòi, cách thể hiện, cách tiếp cận, tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, nghị quyết của Đảng.

Mặc dù có quan hệ chặt chẽ, bổ sung cho nhau, hỗ trợ lẫn nhau, nhưng trong thực tế không hoàn toàn diễn ra như vậy, không phải cứ định hướng đúng, định hướng nhiều là có tính hấp dẫn cao, đồng thời cũng không phải cứ có tính hấp dẫn lớn, thu hút nhiều độc giả là có tính định hướng tốt. Bởi vì, cả hai tính chất này đều được thể hiện thông qua nhân tố chủ quan là con người, thông qua các tác giả, cộng tác viên, biên tập viên, phóng viên của tạp chí. Nếu chỉ nhấn mạnh tính định hướng một chiều, “duy định hướng”, tuyệt đối hoá tính định hướng một cách cứng nhắc, khô khan, rập khuôn, máy móc có thể làm giảm tính hấp dẫn của tạp chí. Ngược lại, nếu chỉ nhấn mạnh tính hấp dẫn, “duy hấp dẫn”, đề cao tính hấp dẫn, tạo sự giật gân, “câu” độc giả, đi chệch mục tiêu định hướng thì tính định hướng của tạp chí sẽ bị mờ nhạt, mất bản chất của tạp chí.

Để giải quyết tốt mối quan hệ này, Tạp chí Xây dựng Đảng cần tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp, trong đó có một số giải pháp chủ yếu sau:

Một là, đảm bảo tính chính thống, khoa học và chuẩn xác trong việc tuyên truyền, phổ biến các quan điểm, chủ trương, nghị quyết của Đảng. Bên cạnh những tin, bài xã luận, chính luận có tính chất tuyên truyền, phổ biến quan điểm, chủ trương của Đảng một cách thường xuyên, cần tăng dung lượng chuyên mục Trả lời bạn đọc, hoặc có chuyên mục hướng dẫn kỹ năng, nghiệp vụ công tác tổ chức xây dựng đảng một cách chuẩn xác. Các bài viết chính luận tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, nghị quyết của Đảng phải đảm bảo chất lượng, có phân tích, lập luận một cách sâu sắc, trên cơ sở khoa học, lý luận gắn liền với thực tiễn, không viết chung chung theo kiểu giới thiệu nghị quyết, sao chép văn bản hoặc thiên về lý luận mà thiếu tính thực tiễn, thiếu tính sáng tạo.

Hai là, luôn đảm bảo tính thời sự, cập nhật. Đây là những yêu cầu vừa đảm bảo tính định hướng và tính hấp dẫn của tạp chí. Để đảm bảo tốt yêu cầu này, tạp chí cần có những tin, bài, hình ảnh phản ánh một cách nhanh nhạy về những sự kiện có tính thời sự, nhất là những hoạt động, những nghị quyết, chỉ thị mới ban hành của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Thủ tướng Chính phủ và các cấp uỷ đảng địa phương, đặc biệt là những chỉ thị, nghị quyết, văn bản hướng dẫn, quyết định... về công tác tổ chức xây dựng đảng.

 Ba là, nâng cao tính chiến đấu, tính tiên phong của tạp chí trên lĩnh vực tư tưởng và tổ chức xây dựng đảng. Tạp chí chỉ thực sự có sức hấp dẫn bạn đọc, có tác dụng tốt đối với đời sống xã hội, khi nó có tính chiến đấu cao, dám thẳng thắn đấu tranh, phê phán kịp thời, đúng mức các hiện tượng tiêu cực trong đời sống xã hội và những hạn chế, yếu kém trong Đảng nói chung, trong hoạt động của các cấp uỷ, tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên nói riêng. Nếu chỉ ca ngợi một chiều, né tránh, ngại va chạm, ngại phê bình, tạp chí sẽ ngày càng ít bạn đọc và hiệu quả tuyên truyền, đưa nghị quyết của Đảng vào cuộc sống sẽ ngày càng hạn chế. Là một cơ quan hướng dẫn công tác tổ chức xây dựng đảng của Ban Tổ chức Trung ương, diễn đàn về xây dựng Đảng, Tạp chí Xây dựng Đảng có nhiều thế mạnh trong việc nắm bắt thực trạng tổ chức, cán bộ, đảng viên và công tác tổ chức, cán bộ, đảng viên của các cấp uỷ đảng để thực hiện tốt yêu cầu này.

Bốn là, tăng cường tính trao đổi, tọa đàm về công tác tổ chức xây dựng đảng trên Tạp chí, tạo nét đặc trưng bản sắc của Tạp chí. Để đáp ứng yêu cầu này, Tạp chí cần mở rộng chuyên mục Nghiên cứu-Trao đổi, có nhiều bài viết có tính chất gợi mở, nêu vấn đề để trao đổi giữa các ý kiến khác nhau, thậm chí trái ngược nhau, qua đó góp phần làm sáng tỏ những quan điểm, đường lối của Đảng, khuyến khích tìm tòi, sáng tạo, nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn.

Năm là, đảm bảo tính thiết thực, tiện ích, hữu dụng của Tạp chí. Để đáp ứng yêu cầu này, một mặt, Tạp chí cần có những chuyên mục, lựa chọn đăng những tin, bài có chất lượng, thiết thực, bổ ích, nhất là những tin, bài viết về những kinh nghiệm, những điển hình tiên tiến ở các địa phương, cơ sở; mặt khác Tạp chí cần cập nhật, đầu tư xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu có liên quan đến công tác tổ chức xây dựng đảng một cách đầy đủ trên Tạp chí Xây dựng Đảng điện tử, tạo tiện ích cho việc tra cứu, khai thác các tin bài và các văn bản hướng dẫn về công tác tổ chức xây dựng đảng của cán bộ, đảng viên và nhân dân.

Sáu là, có cách tiếp cận mới mẻ, độc đáo, nội dung tin bài ngắn gọn, xúc tích. Việc đưa các chủ trương, nghị quyết của Đảng vào cuộc sống không chỉ đơn thuần là truyền đạt đến bạn đọc nội dung, tinh thần của các chủ trương, nghị quyết, mà điều không kém phần quan trọng là đưa thông tin về nghị quyết đã được nhận thức và thực hiện như thế nào, có gì khó khăn, vướng mắc ở cơ sở. Đưa những thông tin phản hồi từ thực tiễn ở cơ sở trong quá trình tổ chức thực hiện nghị quyết của Đảng cũng là cách đưa nghị quyết vào cuộc sống một cách sinh động, có hiệu quả, góp phần bổ sung, hoàn chỉnh đường lối, nghị quyết. Nét độc đáo, sự hấp dẫn của tạp chí còn được thể hiện ở tính súc tích, sự ngắn gọn trong các tin, bài và được thể hiện ngay ở cách đặt tên tiêu đề, kết cấu nội dung các tin, bài viết của tạp chí.

Bảy là, đảm bảo tính phong phú, sinh động, đặc sắc trên các ấn phẩm của tạp chí. Để đáp ứng yêu cầu này, tạp chí cần tiếp tục đổi mới nội dung, hình thức, kết cấu các chuyên mục sao cho đa dạng, sinh động, hấp dẫn, cần có nét độc đáo trong cách trình bày tạo nên cái riêng của Tạp chí Xây dựng Đảng. Tạp chí cần đưa nhiều bài trên chuyên mục Quốc tế, nhằm giúp người đọc nắm bắt, tìm hiểu thêm về công tác tổ chức, cán bộ của các nước, nhất là của các đảng cộng sản, đảng cánh tả cầm quyền để bạn đọc có thêm tư liệu và cách nhìn toàn diện hơn về các lĩnh vực trong công tác tổ chức xây dựng đảng hiện nay.

Tám là, có hình thức và biện pháp khuyến khích sự tìm tòi sáng tạo của các nhà khoa học, những chuyên gia giỏi, những cán bộ lãnh đạo, quản lý nhiều kinh nghiệm và những cộng tác viên đang trực tiếp tham gia công tác đảng ở các cấp, các ngành, địa phương, cơ sở. Xây dựng một hệ thống mạng lưới cộng tác viên có chất lượng, phong phú, đa dạng và giàu tiềm năng; mở ra một diễn đàn trao đổi rộng rãi về xây dựng Đảng, đồng thời giới thiệu được nhiều kinh nghiệm phong phú từ thực tiễn ở cơ sở trên Tạp chí. Tạp chí cũng cần dành một tỷ lệ trang nhất định để đăng những ý kiến của bạn đọc, ý kiến đảng viên góp ý xây dựng Đảng và hoàn chỉnh đường lối, chính sách của Đảng, qua đó duy trì tốt nhịp cầu với bạn đọc, xây dựng mối quan hệ chặt chẽ giữa bạn đọc và Tạp chí.

Chín là, tăng cường bám sát thực tiễn cuộc sống, chăm lo bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên ngang tầm nhiệm vụ. Nhiệm vụ chủ yếu của Tạp chí là tuyên truyền những quan điểm đường lối của Đảng và hướng dẫn kỹ năng, nghiệp vụ công tác tổ chức xây dựng đảng. Muốn vậy, bên cạnh yêu cầu phải đi sâu nghiên cứu, quán triệt nghị quyết, Tạp chí cần liên hệ chặt chẽ với thực tiễn, bám sát yêu cầu, đòi hỏi của cuộc sống, kịp thời hướng dẫn, tổng kết thực tiễn để đúc rút và phổ biến kinh nghiệm từ thực tiễn. Để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ nặng nề đó, Tạp chí cần tiếp tục chăm lo bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cán bộ, phóng viên đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.

Mười là, tăng cường sự quan tâm, phối hợp, giúp đỡ của các cấp uỷ đảng, chính quyền, ban ngành, đoàn thể ở Trung ương và địa phương. Chất lượng Tạp chí nói chung, tính định hướng, tính hấp dẫn của Tạp chí nói riêng do nhiều yếu tố tạo nên, trong đó không thể không kể đến sự quan tâm, phối hợp, giúp đỡ của các cấp uỷ đảng, chính quyền, ban, ngành, đoàn thể ở Trung ương và các địa phương. Đây là một trong những cơ sở nền tảng quan trọng, giúp Tạp chí có thêm những điều kiện, khả năng phát triển vững vàng, nhờ đó, Tạp chí có điều kiện đổi mới, nâng cao chất lượng cả về nội dung, hình thức và đẩy mạnh khâu phát hành.

Dương Trung Ý
Học viện Xây dựng Đảng